Giữa bối cảnh kinh tế thế giới còn gặp nhiều khó khăn, dư chấn của đại dịch và sự bất ổn của địa chính trị thì nhiều chuyên gia vẫn kỳ vọng 2024 sẽ là năm mang tính bước ngoặt của năng lượng xanh.
Bước ngoặt phát triển bền vững
Tạp chí Forbes vừa đưa ra danh sách 15 xu hướng toàn cầu nổi bật vào năm 2024, theo đó các cột mốc trong lĩnh vực năng lượng xanh sẽ tạo ra bước ngoặt cho sự phát triển bền vững.
Một thành tựu nổi bật của năm 2023 là sự gia tăng toàn cầu trong việc áp dụng năng lượng tái tạo. Năm qua, thế giới chứng kiến sự gia tăng đáng kể trong việc lắp đặt hệ thống năng lượng mặt trời và mua xe điện. Giá pin mặt trời, máy bơm nhiệt ở cấp độ công nghiệp và hộ gia đình cũng như giá năng lượng gió đều giảm. Điều này làm dấy lên hy vọng về việc áp dụng năng lượng sạch mạnh mẽ hơn trong năm 2024.
Đáng chú ý nhất là kết quả khả quan từ Hội nghị thượng đỉnh về khí hậu của Liên hợp quốc COP28, diễn ra vào cuối tháng 11-2023 tại Dubai. Đây là lần đầu tiên sau ba thập niên tổ chức hội nghị thượng đỉnh về khí hậu COP, các quốc gia nhất trí về việc phối hợp giảm sử dụng dầu, khí đốt và than đá, vốn chiếm 80% năng lượng toàn cầu.
COP28 cũng kêu gọi tăng gấp ba lần công suất năng lượng tái tạo trên toàn cầu vào năm 2030, đẩy nhanh nỗ lực giảm lượng than và tăng tốc các công nghệ như thu hồi và lưu trữ carbon.
Các hoạt động môi trường cũng đạt được nhiều thành tựu trên toàn cầu. Đây chính là những tín hiệu khả quan cho thấy 2024 sẽ là thời điểm bước ngoặt của quá trình chuyển đổi toàn cầu sang năng lượng sạch, hiện thức các mục tiêu bảo vệ môi trường.
Hướng đi tất yếu của Việt Nam
Chuyển dịch năng lượng sạch đã trở thành xu thế không thể đảo ngược trên toàn thế giới, trong đó Việt Nam cũng không ngoại lệ. Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị ban hành tháng 2/2020 về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 là bước đột phá về tư tưởng, định hình con đường phát triển sạch cho ngành năng lượng Việt Nam trong tương lai.
Tại Việt Nam, nhiều năm qua Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương đã ban hành nhiều văn bản quy phạm pháp luật, chương trình, kế hoạch hành động và văn bản chỉ đạo điều hành về phát triển kinh tế xanh, tăng trưởng bền vững và bảo vệ môi trường như Quyết định số 2139/QĐ-TTg ngày 05/12/2011 phê duyệt Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu; Quyết định số 1474/QĐ-TTg ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về biến đổi khí hậu giai đoạn 2012 – 2020 nhằm hiện thực hóa các nhiệm vụ của Chiến lược; Quyết định số 622/QĐ-TTg ngày 10/5/2017 ban hành Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững; Quyết định số 1670/QĐ-TTg ngày 31/10/2017 phê duyệt Chương trình mục tiêu ứng phó biến đổi khí hậu và tăng trưởng xanh giai đoạn 2016 – 2020.
Một dấu ấn lớn của chính sách chuyển đổi sang sử dụng điện từ năng lượng tái tạo nhằm giảm phát thải ròng khí nhà kính thể hiện rõ trong Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021 – 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Quy hoạch điện 8- QHĐ8) mới được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định số 500/QĐ-TTg ngày 15/5/2023.
Đáng chú ý, với Việt Nam việc chuyển hướng kinh tế xanh tăng trưởng xanh, không chỉ còn là xu thế tất yếu mà là cơ hội để trở thành quốc gia tiên phong trong khu vực, bắt kịp xu thế phát triển của thế giới.
Theo Cơ quan năng lượng quốc tế (IEA), Việt Nam là nước tiêu thụ điện lớn thứ hai ở Đông Nam Á. Đây là một trong những khu vực có nhu cầu năng lượng tăng nhanh nhất trên thế giới và trong 20 năm qua, nhu cầu tăng ở mức ổn định 6%/năm. Trong đó, bốn nước tiêu thụ điện lớn nhất là Indonesia, Việt Nam, Thái Lan và Malaysia, chiếm hơn 80% tổng nhu cầu trong khu vực.
Việc Chính phủ Việt Nam cam kết thúc đẩy cung cấp năng lượng và nhu cầu mạnh mẽ về cải thiện chất lượng không khí là những động lực cơ bản quan trọng trong hướng đi này. Các quy định và chính sách hỗ trợ được thiết kế và thực thi tốt như thuế nhập khẩu (FiT), ưu đãi thuế và miễn tiền thuế đất cũng được coi là những yếu tố cơ bản thúc đẩy tăng trưởng năng lượng tái tạo, đặc biệt là năng lượng mặt trời, ở Việt Nam.
Bà Ngụy Thị Khanh, Giám đốc điều hành Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID) nhận định, Việt Nam có cơ hội để chuyển dịch sang năng lượng sạch do có tiềm năng điện gió ngoài khơi lớn và nổi trội ở khu vực.
Bên cạnh đó, tiềm năng lớn về điện mặt trời có thể phát triển ở các quy mô khác nhau và cơ hội kết hợp giữa các công nghệ năng lượng và giữa năng lượng tái tạo với nông nghiệp để tạo ra nhiều đồng lợi ích. Thủy điện là nguồn điều tần có chi phí thấp cho Việt Nam. Pin tích năng và công nghệ sản xuất hydro là chìa khóa cho tương lai năng lượng sạch…
Nguồn: Tạp chí Kinh tế Môi trường